Walka z trądzikiem - rodzaje trądziku, jego objawy, przyczyny i leczenie
Trądzik to choroba, z którą boryka się naprawdę duża część społeczeństwa. Jest bardzo powszechny, a edukacja na jego temat stanowczo za mała. Według badań sam trądzik młodzieńczy, czyli trwający między jedenastym a trzynastym rokiem życia, dotyka aż 80% populacji, ale na szczęście z jego ostrą formą spotyka się znaczna mniejszość. Niestety trądzik to nie tylko charakterystyczna cecha okresu dojrzewania, dotyczy on ludzi w starszym wieku, ponadto występuje wówczas w różnych odmianach. Schorzenie to jest nie tylko wyjątkowo dokuczliwe, ale przede wszystkim znacząco wpływa na samoocenę i pewność siebie. Jak więc pozbyć się trądziku?
Czym jest trądzik?
By dokładnie to wyjaśnić, warto skupić się w pierwszej kolejności na trądziku pospolitym, który jest najczęstszą postacią tego schorzenia i pojawia się w okresie dojrzewania. Jest to rodzaj dermatozy, która przyjmuje różne formy. Można podzielić je na ostre i przewlekłe, choć w dalszej części artykułu poznasz znacznie więcej typów trądziku. Problem ten dotyczy praktycznie wszystkich młodych ludzi. Oczywiście taka forma trądziku nie wymaga ingerencji i jest wynikiem pokwitania, czyli dorastania organizmu, podczas którego zachodzą w nim liczne zmiany hormonalne.
Trądzik to także jeden z najczęstszych powodów wizyt u dermatologa. Statystyki wskazują, że co piąty pacjent przychodzi do gabinetu właśnie z tym problemem. Jego powstawanie wiąże się głównie z nadmierną produkcją łoju, co za tym idzie nadmiarem sebum oraz zwiększonym rogowaceniem komórek, które znajdują się w gruczołach łojowych skóry. Te z kolei przez nakładający się na siebie martwy naskórek zostają zatkane i w ten sposób pojawiają się zaskórniki. Do nich z kolei dołączają często bakterie, które zapoczątkowują proces zapalny. Kiedy ściana przewodu wprowadzającego w gruczoł wytwarzający łój pęknie, powstają duże, czerwone guzki, które bywają też bolesne. Warto podkreślić, że trądzik to choroba skóry, która z reguły ma postać zapalną. Szacuje się, że u 80% osób borykających się z nadmiernym trądzikiem podłożem jest genetyka.
Niezwiązane z genetyką powody powstawania zmian trądzikowych
Wbrew pozorom i wielu mitom choroba ta nie jest spowodowana brakiem higieny. Przyczyny trądziku głównie wynikają z genetyki, choć są inne czynniki, które mogą go wzmacniać lub wywoływać. Należą do nich:
nieodpowiednia dieta, szczególnie duża ilość konserwantów, tzw. fast-foody oraz produkty o podwyższonym indeksie glikemicznym, które przyczyniają się do hiperglikemii,
wzmożona aktywność hormonów płciowych, szczególnie androgenów i estrogenów,
niektóre leki, zwłaszcza te zawierające kortykosteroidy,
zaburzenia rogowacenia ujść mieszków włosowych,
u kobiet czas przedmiesiączkowy,
niewłaściwa pielęgnacja skóry,
nieodpowiednie pH skóry,
przewlekłe zmęczenie,
sterydy anaboliczne,
palenie tytoniu,
alkohol,
stres.
SKIN-EXPOSED
10-minutowa terapia złuszczająca
PUMP UP THE BEAUTY!
Błyskawiczna maska upiększająca
Ewolucja trądziku
Można powiedzieć, że schorzenie to z reguły ewoluuje z prostych form, w niektórych przypadkach do tych najrzadszych. Jak wyglądają poszczególne stadia?
Mikrozaskórniki
Zaskórniki
Grudki
Krosty
Nacieki i torbiele
Numer jeden i dwa należą do rodzaju trądziku o łagodnym przebiegu, trzy i cztery umiarkowanym, numer pięć to trądzik o ciężkim przebiegu, który pozostawia po sobie blizny trudne do usunięcia.
Rodzaje trądziku
Można wyróżnić wiele odmian trądziku, a w większości z nich należy zastosować inne rodzaje terapii. Cechują się także innymi objawami, z których wszystkie należą oczywiście do różnego rodzaju wykwitów, krost, guzków itp.
Trądzik niemowlęcy – są to niewielkie wypryski spowodowane hormonami matki, stosowaniem niewłaściwych kosmetyków pielęgnacyjnych lub silnych środków do prania. Trądzik niemowlęcy zwykle przyjmuje postać białych krostek na zarumienionej skórze policzków, ewentualnie brodzie i czole. Miejsca te są wówczas bardzo wrażliwe. Zdarzają się także guzki ropne i zaskórniki.
Trądzik młodzieńczy – jest najpowszechniejszym rodzajem trądziku pospolitego. Pojawia się po jedenastym roku życia, a zanikać może nawet do trzydziestego. Charakteryzuje się łojotokiem oraz zmianami skórnymi, które mogą obejmować całą twarz oraz kark, plecy i dekolt. Zmiany te to głównie mikrozaskórniki, wągry, grudki, krosty, guzki, cysty i w naprawdę ostrych przypadkach torbiele.
Trądzik zaskórnikowy – najłagodniejsza postać trądziku, która nie jest stanem zapalnym, lecz może się w niego przerodzić. Jak nazwa wskazuje, typowe dla tego rodzaju są zaskórniki, czasem niewielkie krostki. Zwykle samoistnie ustępuje po pokwitaniu, gdyż występuje na podłożu głównie hormonalnym i ewentualnie jest wzmocniony czynnikami takimi jak palenie papierosów czy zła dieta.
Trądzik grudkowo-krostkowy – jest to trądzik umiarkowany, w którym pod zaskórnikami pojawiają się stany zapalne pod postacią charakterystycznych krost lub grudek. U nastolatków są one wywoływane zaburzeniami gospodarki hormonalnej, a u dorosłych stresem, zakażeniami bakteryjnymi i różnymi czynnikami zewnętrznymi. Za pojawiające się tutaj pryszcze może odpowiadać także menstruacja i ciąża.
Trądzik ropowiczy – ciężka postać trądziku, wywoływana przez nadczynność gruczołów łojowych, która szczególnie dokucza w wieku nastoletnim. Charakteryzuje się on tymi samymi objawami co grudkowo-krostkowa postać, lecz ponadto na skórze twarzy, pleców oraz dekoltu pojawiają się głębokie zmiany zapalne w formie guzków, które są wypełnione ropną treścią. Poza tym na powierzchni skóry występują torbiele ropne, pozostawiające po sobie blizny.
Trądzik skupiony – bardziej rozwinięta forma trądziku ropnego, w którym zmiany są bolesne, a węzły chłonne powiększone, co świadczy o naprawdę silnym zapaleniu. Ponadto zmiany trądzikowe są skupione w kilku dużych grupach. Jego przyczyny nie są jednoznaczne, często jest objawem chorób endokrynologicznych, na przykład zespołu policystycznych jajników u kobiet. Innym czynnikiem może być długotrwały stres lub nagłe, bardzo silne emocje związane z jakimś istotnym wydarzeniem. Wskazuje się też, że wpływ na rozwój tego rodzaju trądziku może mieć nieodpowiednia dieta oraz stosowanie używek.
Trądzik piorunujący – jedna z najcięższych postaci trądziku, która występuje głównie u mężczyzn w młodym wieku. Towarzyszą jej różne uogólnione objawy patologiczne jak m.in. podwyższony wynik OB, CRP, białkomocz, leukocytoza, bóle stawów i gorączka. Objawy te pojawiają się nagle i bardzo gwałtownie. Zmiany są nie tylko ropne, ale nawet martwicze, zdarzają się także owrzodzenia i strupy. Chorobie towarzyszy też spadek masy ciała, zanik mięśni, powiększenie śledziony i wątroby, brak apetytu i bóle całego ciała. Niestety trądzik ten nawet po wyleczeniu zostawia po sobie blizny.
Trądzik bliznowaty – kolejna z ciężkich form trądziku, w której zmiany skórne przeobrażają się w bliznowce, znacznie różniące się kolorem od reszty ciała. Spowodowany jest on prawdopodobnie podrażnieniami, do których dostały się bakterie. Pojawia się on na skórze głowy, szyi oraz potylicy.
Trądzik zawodowy – najczęściej występujący trądzik u dorosłych, gdyż spowodowany jest warunkami pracy, jaką niektórzy wykonują. Chemia i zanieczyszczenia towarzyszące w niektórych zawodach są na tyle silne, że wpływają na skórę, wywołując formę trądziku podobną do młodzieńczego.
Trądzik polekowy – odmiana trądziku, której czynnikiem wywoławczym jest stosowanie leków sterydowych lub sterydów anabolicznych. Objawia się on bolesnymi przy ucisku guzkami, które są twarde i wypełnione płynem surowiczym lub treścią ropną, czasem zdarzają się też po prostu plamy lub pęcherzyki.
Trądzik kosmetyczny – jest konsekwencją użycia kosmetyku, który został naniesiony na skórę i zablokował jej pory, w związku z czym nie mogła ona oddychać przez dłuższy czas. Może być to chociażby zbyt często nakładany krem, który nawarstwia się, zamiast poprawnie wchłonąć, lub wszelkiego rodzaju olejki, maski czy nawet lakier do włosów, który przypadkiem osiadł na twarzy. Mogą odpowiadać za to również kosmetyki do makijażu, zwłaszcza jeżeli są wątpliwej jakości. Trądzik kosmetyczny wygląda dokładnie tak samo jak trądzik młodzieńczy, czasem z krostek wydobywa się nieznaczna ilość ropy. Z reguły nie są to groźne dla naszego zdrowia zmiany, za to ciężkie do zdiagnozowania, jeżeli już wcześniej zmagaliśmy się z innym trądzikiem wynikającym z nadmiaru jakichś hormonów.
Trądzik hormonalny – objawia się podobnie jak trądzik młodzieńczy, lecz wynika bezpośrednio z innych zaburzeń hormonalnych niż te występujące w okresie pokwitania. Jest to na przykład niedoczynność tarczycy.
Trądzik różowaty – jest to również rodzaj hormonalnego trądziku. Wywołany jest on najprawdopodobniej nadmiarem estrogenu, lecz przyczyny nie są do końca zbadane. Wygląda on z kolei zupełnie inaczej niż trądzik pospolity, dlatego często bywa problematyczny w diagnozie. Charakterystyczną cechą tego rodzaju trądziku jest intensywny rumień, który pojawia się na twarzy, a któremu towarzyszą niewielkie białe grudki. Odczuwamy wtedy również świąd i pieczenie skóry, które ciężko jest zniwelować. Zmiany zapalne występują tylko w przypadku bardzo zaawansowanej i nieleczonej choroby, ponadto znajdują się one wyłącznie na twarzy. Cierpią na nie wyłącznie osoby dorosłe, a objawy tego trądziku nasilają się między 30 a 40 rokiem życia.
Określenie, z jakim rodzajem trądziku przyszło nam się mierzyć, jest trudne i jeżeli zmagamy się z nim nawet w dorosłości, zdecydowanie trzeba wybrać się do lekarza. Niektóre zmiany mogą pozostawić na naszej twarzy i górnych częściach ciała blizny, które zostaną z nami już na zawsze. Jeżeli trądzik niebezpiecznie się nasila, potrzebna jest natychmiastowa reakcja lekarza. Szczególnie tyczy się to przypadków, w których pada podejrzenie, że cierpimy na jego ciężką lub różowatą odmianę.
Zmagam się z trądzikiem, co dalej?
Najważniejsza jest poprawna diagnoza, a prawidłowego leczenia nie można zacząć bez niej. W cięższych przypadkach zawsze kończy się wizytą u dermatologa, lecz pozostałe rodzaje trądziku można potraktować domowymi sposobami, by zmniejszyć jego nasilenie lub zapobiegać rozwojowi trądziku. Choć dla wielu osób jest on przede wszystkim problemem natury estetycznej, to warto pamiętać o tym, że z reguły świadczy o stanie zapalnym.
Wyróżnia się dwie formy terapii leczniczej, które często stosowane są jednocześnie bądź zamiennie, a są to:
leczenie miejscowe,
leczenie farmakologiczne.
Najlepiej nie doprowadzić do zaostrzenia trądziku, dlatego powinno reagować się na wszelkie niepokojące zmiany na skórze stosunkowo szybko. Warto pamiętać także o tym, że choć z reguły nie wynika on z braku higieny, to może być konsekwencją nieprawidłowego oczyszczania twarzy. Doskonałe oczyszczenie i jednocześnie pielęgnację skóry wrażliwej zapewnia pianka oczyszczająca ABSOLUTE PURE(NESS). Konkretną kurację definiują jednak objawy trądziku i powody jego powstawania.
Domowe sposoby na trądzik
Higienia
Kluczowa jest odpowiednia higiena, która niezależnie od typu trądziku może poprawić stan naszej cery. Szczególną uwagę powinni zwrócić na to posiadacze skóry trądzikowej, która zawsze będzie stanowić pewien problem. Oczyszczanie twarzy powinno być delikatne, tak by przypadkowo nie roznosić po niej bakterii oraz nie naruszyć komórek naskórka. Nie wolno czyścić twarzy nadmiernie, gdyż w żaden sposób nie polepszy to jej stanu. Chorzy powinni myć skórę niekomedogennymi, niedrażniącymi i niealergizującymi syntetycznymi detergentami, poleca się delikatne środki o charakterze antybakteryjnym.
Dieta
Dieta osób zmagających się z trądzikiem niestety jest pełna restrykcji. Należy zrezygnować z wielu produktów, składników i przypraw. Musimy stawiać na potrawy i produkty wspomagające oczyszczanie organizmu z toksyn. Ważne jest unikanie produktów wysoko przetworzonych, które zawierają aromaty, sztuczne barwniki i konserwanty. Z naszej diety powinny zniknąć także tłuszcze zwierzęce, potrawy smażone, cukier, a sól należy zamienić na delikatniejsze przyprawy. Na koniec kategorycznie zabrania się używek, szczególnie alkoholu i tytoniu. Poleca się zaś wszystko, co zawiera kwasy tłuszczowe omega 3, witaminę A, witaminę B oraz cynk i błonnik.
Kosmetyki
Najważniejsze w walce z trądzikiem jest zahamowanie wytwarzania łoju, a co za tym idzie – powstrzymywanie zaskórników. Jeżeli te nie będą się pojawiać, to i choroba będzie znacznie osłabiona. W związku z tym dobrze sprawdzają się peelingi, lecz nie te mechaniczne. Szczególną uwagę warto poświęcić peelingom enzymatycznym, które nie będą roznosić bakterii z wykwitu do uszkodzonej skóry i są szczególnie delikatne.
Kremy powinny być przede wszystkim nawilżające jak np. krem adaptogenny SMART SPLASH. Zawarte w kosmetyku adaptogeny roślinne wzmacniają właściwości obronne skóry. Należy jednak pamiętać, by przypadkiem nie nałożyć kremu i jakiegokolwiek innego kosmetyku za dużo, gdyż wówczas ujścia gruczołów mogą się zatkać, w wyniku czego pojawi się jeszcze więcej wyprysków. Unikamy także kosmetyków natłuszczających, których skutkiem będzie nadprodukcja sebum. Dobrze, kiedy kremy mają w swoim składzie retinoidy, stosowane również w farmakologicznym leczeniu. Warto zwrócić także uwagę na kosmetyki, które wykazują działanie matujące, łagodzące, mineralizujące oraz wygładzają skórę i poprawiają jej koloryt. Świetnie sprawdzają się maseczki z glinką, które zapewnią potrzebne w walce z trądzikiem wygładzenie.
CLEANEM ALL
Żel do mycia twarzy z technologią mikropiany
SMART SPLASH
Ultra-nawilżający krem adaptogenny
FLOWER YOURSELF
Odmładzające serum kwiatowe
Wszelkie preparaty, których używamy do twarzy i ciała, nie powinny zawierać alkoholu i tłuszczu. Warto za to postawić na składniki, które będą pozytywnie wpływać na skórę trądzikową, a należą do nich:
α-hydroksykwasy (AHA) lub β-hydroksykwasy (BHA),
kwas salicylowy, glikolowy, mlekowy, azelainowy,
roztwór Jessnera,
siarka,
glinki,
cynk,
algi.
Do pielęgnacji cery trądzikowej warto używać preparatów z jednej linii, by wzmocnić efekty pielęgnacji. Zestawy kosmetyków naturalnych sprawdzają się w tej roli znakomicie.
Czego jeszcze unikać?
Trądzik zazwyczaj pojawia się na twarzy. Gdy wywołuje swędzenie, możemy odruchowo zacząć pocierać skórę. Należy za wszelką cenę tego unikać, gdyż rozdrapywanie krost nie tylko wpływa negatywnie na kondycję cery, ale przede wszystkim może prowadzić do roznoszenia bakterii i pojawiania się nowych zmian trądzikowych.
Należy także powstrzymać się od prób samodzielnego usuwania krost drogą mechaniczną, a pozostawić je, by zagoiły się w naturalny sposób. Inaczej zwiększymy prawdopodobieństwo pojawienia się blizn potrądzikowych.
Trądzik pospolity oraz inne jego odmiany to problem niemal każdego, dlatego edukacja w zakresie jego leczenia powinna być znacznie bardziej powszechna. Warto pamiętać, że choroba ta dotyczy także osób dorosłych, nie jest jedynie oznaką dojrzewania i nie powinna być ignorowana. Kiedy tylko stan naszej skóry wymyka się spod kontroli, powinniśmy zapytać o opinię dermatologa, gdyż nierzadko potrzebne jest profesjonalne leczenie, a dieta, odpowiednia higiena i kosmetyki mogą pomóc w walce z tą przykrą przypadłością. Choć trądzik może zostać wywołany przez różne czynniki, to w pierwszej kolejności warto zastanowić się, czy nie jest konsekwencją najprostszych przyczyn, takich jak dieta pełna konserwantów i chemii, nieprawidłowy odczyn pH skóry, czy chociażby nakładanie na twarz za dużej ilości kremu na noc, olejku czy ciężkiego podkładu, który zatka nasze pory.